TÁI ĐỊNH VỊ DOANH NGHIỆP VIỆT TRONG BỐI CẢNH THƯƠNG MẠI MỚI.
- Nhận đường liên kết
- X
- Ứng dụng khác
(16/8/2025)
Sau khi sóng gió thuế quan tạm thời được xoa dịu bằng một thỏa thuận khung giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, vấn đề quan trọng hơn bắt đầu lộ diện: doanh nghiệp Việt có thật sự đủ năng lực để thoát khỏi vòng xoáy gia công thuần túy và vươn lên những nấc cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu hay không.
Bởi lẽ, bản chất của thỏa thuận chỉ là một khoảng lặng chính trị - kinh tế để tạo cơ hội tự điều chỉnh. Không một thỏa thuận thương mại nào có thể là lá chắn dài lâu nếu bản thân doanh nghiệp không sở hữu nền tảng thực chất.
Làn sóng đầu tư mới, các đòi hỏi khắt khe hơn về xuất xứ, yêu cầu tiêu chuẩn hóa chất lượng, truy xuất chuỗi cung ứng, và các ràng buộc về môi trường, xã hội, quản trị đang buộc doanh nghiệp Việt phải thay đổi, không phải để theo kịp xu hướng, mà là để sống còn trong một hệ sinh thái cạnh tranh khốc liệt.
Trước tiên cần thừa nhận rằng không phải toàn bộ các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đều đang hoạt động trên nền tảng bền vững.
Một tỷ lệ lớn vẫn vận hành theo mô hình gia công, phụ thuộc gần như tuyệt đối vào nguyên liệu nhập khẩu, thiết bị lạc hậu và hệ thống quản trị phi chính thức.
Nhiều doanh nghiệp chỉ hoạt động như một “cánh tay nối dài” của nhà mua hàng quốc tế, không có thương hiệu riêng, không kiểm soát được thiết kế sản phẩm, thậm chí không tham gia vào các khâu mang lại giá trị cao như R&D, đóng gói, phân phối.
Trong bối cảnh mới, khi các thị trường phát triển như Mỹ, EU, Nhật Bản không còn chấp nhận hàng hóa chỉ cần “rẻ”, mà phải “sạch, rõ ràng, và trách nhiệm”, mô hình này lập tức trở nên lỗi thời và dễ tổn thương trước các cú sốc chính sách, như đã chứng kiến trong vụ áp thuế vừa qua.
Vấn đề cốt lõi không nằm ở việc doanh nghiệp Việt thiếu tiềm năng, mà ở chỗ khả năng nội tại chưa được đánh thức và nuôi dưỡng đúng cách. Một phần nguyên nhân là do tâm lý ngắn hạn phổ biến trong giới chủ doanh nghiệp: chỉ tập trung vào đơn hàng, lợi nhuận trước mắt, thiếu chiến lược dài hơi cho thương hiệu, hệ thống, và công nghệ.
Một phần khác là vì cấu trúc thị trường xuất khẩu lâu nay vốn dựa vào nhà mua hàng nước ngoài là trung tâm, khiến doanh nghiệp trong nước chỉ đóng vai trò thụ động.
Khi thế giới chuyển sang mô hình thương mại dựa trên độ tin cậy, tiêu chuẩn cao và khả năng thích ứng chuỗi cung ứng, sự thụ động đó bỗng trở thành lực cản lớn.
Cách duy nhất để doanh nghiệp Việt vượt qua là thay đổi từ gốc. Đầu tiên, phải chủ động đầu tư vào công nghệ và quản lý chuỗi cung ứng theo hướng có thể kiểm soát và minh bạch.
Thay vì phụ thuộc toàn bộ vào nhà cung cấp nước ngoài, chúng ta cần từng bước phát triển mạng lưới nhà cung ứng trong nước - dù nhỏ nhưng đáng tin cậy, từng bước tăng tỷ lệ nội địa hóa.
Điều này đòi hỏi không chỉ vốn đầu tư, mà cả thay đổi về tư duy tổ chức.
Một doanh nghiệp dù quy mô chưa lớn nhưng biết đầu tư vào truy xuất nguồn gốc, vào kiểm toán chuỗi giá trị, vào hệ thống chứng nhận đạt chuẩn quốc tế, sẽ có cơ hội vươn lên như một đối tác chiến lược thực sự - không đơn thuần là nhà gia công rẻ tiền.
Kế đến là đầu tư vào năng lực con người. Đội ngũ vận hành hiện tại trong nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn chưa có khả năng làm việc với hệ thống quản trị hiện đại, càng chưa quen với yêu cầu tuân thủ về ESG, ISO, hay báo cáo minh bạch theo chuẩn quốc tế.
Đây không phải lỗi cá nhân, mà là hệ quả của một nền công nghiệp phát triển quá nhanh trong khi nền móng đào tạo, huấn luyện chưa bắt kịp.
Việc đào tạo lại đội ngũ - từ cấp quản lý đến nhân viên vận hành - về quản trị chuỗi cung ứng, tiêu chuẩn thương mại quốc tế, và văn hóa kiểm soát rủi ro cần được xem là khoản đầu tư bắt buộc, không thể trì hoãn.
Đối với những doanh nghiệp niêm yết, đặc biệt là các công ty xuất khẩu có quy mô lớn, áp lực này càng cao hơn.
Thị trường chứng khoán không chỉ nhìn vào lợi nhuận hiện tại, mà ngày càng đánh giá cao tính bền vững của mô hình kinh doanh.
Một doanh nghiệp nếu không có kế hoạch rõ ràng về thích ứng với các tiêu chuẩn thương mại mới, sẽ sớm bị nhà đầu tư quay lưng, bất kể kết quả tài chính ngắn hạn ra sao.
Đây cũng là cơ hội để sàng lọc, tái cấu trúc danh mục đầu tư.
Những cổ phiếu nào cho thấy nỗ lực thật sự trong nâng cấp năng lực sản xuất, chứng nhận chuỗi cung ứng, và tiếp cận trực tiếp với khách hàng toàn cầu sẽ dần thay thế nhóm cổ phiếu chỉ dựa vào đơn hàng sẵn có hoặc chi phí lao động thấp.
Đặc biệt, trong bối cảnh dòng vốn FDI tiếp tục đổ vào Việt Nam, doanh nghiệp nội địa nếu không nhanh chóng nâng cấp, rất có thể sẽ bị chính các nhà đầu tư ngoại thay thế.
Những tập đoàn như Samsung, LG, Foxconn hay các công ty Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ đang dần chuyển từ mô hình lắp ráp sang xây dựng chuỗi giá trị tại chỗ.
Họ yêu cầu nhà cung cấp tầng dưới không chỉ có chất lượng sản phẩm tốt, mà còn phải tuân thủ đầy đủ các yêu cầu về môi trường, xã hội, đạo đức kinh doanh và minh bạch.
Nếu doanh nghiệp Việt chỉ dừng lại ở mức “tham gia”, mà không tiến tới “đồng hành cùng phát triển”, thì khoảng cách giá trị sẽ ngày càng lớn và khả năng bị đào thải càng cao.
Từ góc nhìn vĩ mô, đây chính là thời điểm vàng để Việt Nam tái cấu trúc chiến lược công nghiệp.
Cần thoát khỏi sự lệ thuộc vào những ngành gia công truyền thống, ưu tiên hỗ trợ cho những doanh nghiệp dám đầu tư vào công nghệ, tự động hóa và đổi mới sáng tạo.
Cần xây dựng những cụm công nghiệp chuyên sâu theo ngành, nơi mà doanh nghiệp nội - ngoại có thể kết nối thành hệ sinh thái, thay vì vận hành rời rạc như hiện nay.
Và trên hết, cần có một chương trình quốc gia về minh bạch chuỗi cung ứng, không chỉ để đối phó với rào cản thương mại, mà để nâng tầm vị thế doanh nghiệp Việt trong dài hạn.
Cơ hội đang hiện hữu, nhưng nó không dành cho tất cả.
Chỉ những doanh nghiệp nào thật sự hiểu rằng thế giới đang bước sang một kỷ nguyên thương mại dựa trên sự minh bạch, giá trị thực và trách nhiệm toàn diện, mới có thể vươn lên và chiếm lĩnh vị trí xứng đáng. Còn lại, dù có tồn tại, cũng sẽ mãi dậm chân ở vùng đáy giá trị, nơi mà một chính sách thuế bất ngờ thôi cũng đủ làm lung lay cả hệ thống.
minhluankinhte.blogspot.com
https://www.facebook.com/share/1F9wciuNbB/
- Nhận đường liên kết
- X
- Ứng dụng khác
Nhận xét
Đăng nhận xét