Chu kỳ kinh tế & thị trường chứng khoán Việt Nam: Chúng ta đang ở đâu?

(18/8/2025)

Bản chất của kinh tế không vận hành theo đường thẳng. Nó là một chuỗi lặp đi lặp lại của bốn giai đoạn: phục hồi - tăng trưởng - đỉnh - suy thoái. 

Thị trường chứng khoán, dù có đi trước nền kinh tế, cũng không nằm ngoài quy luật ấy. Câu hỏi quan trọng với nhà đầu tư không phải là “Index mai tăng hay giảm”, mà là: “Chúng ta đang ở đâu trong chu kỳ?”

Bốn pha của chu kỳ kinh tế - nhìn từ góc độ hành vi và dữ liệu:

(1) Phục hồi: GDP còn yếu, lạm phát thấp, lãi suất đang trong xu hướng giảm. Chính sách tiền tệ - tài khóa được nới lỏng. Doanh nghiệp bắt đầu có lãi trở lại nhưng tâm lý thị trường còn thận trọng. Đây là pha mà thị trường chứng khoán thường tăng mạnh nhất do kỳ vọng trước.

(2) Tăng trưởng: GDP phục hồi rõ nét, PMI vượt 50, niềm tin tiêu dùng và đầu tư tăng cao. Doanh nghiệp ghi nhận tăng trưởng lợi nhuận, P/E thị trường mở rộng. Cổ phiếu chu kỳ như bất động sản, xây dựng, chứng khoán tăng mạnh.

(3) Đỉnh: GDP đạt đỉnh, lạm phát bắt đầu tăng, ngân hàng trung ương tăng lãi suất. Margin căng, định giá cao, P/E và P/B vượt xa trung bình lịch sử. Đây là giai đoạn thị trường dễ hưng phấn quá đà, tạo bong bóng.

(4) Suy thoái: Tăng trưởng chậm lại, lợi nhuận doanh nghiệp giảm. Lãi suất ở mức cao, tín dụng co lại, thất nghiệp gia tăng. Thị trường điều chỉnh mạnh, tâm lý bi quan lan rộng. Đây cũng là lúc cơ hội lớn bắt đầu hình thành cho những ai đủ kiên nhẫn.

Việt Nam 2023-2025: Chúng ta đang ở giữa phục hồi và tăng trưởng.

Giai đoạn 2022-2023 là một ví dụ kinh điển của pha suy thoái nhẹ về mặt tâm lý và tín dụng:

(1) Thị trường chứng khoán rơi từ 1.500 về dưới 900 điểm chỉ trong chưa đầy 12 tháng.

(2) Bất động sản đóng băng, trái phiếu doanh nghiệp vỡ nợ hàng loạt.

(3) Tăng trưởng tín dụng thấp kỷ lục, dưới 9% năm 2023, thấp nhất trong hơn một thập kỷ.

(4) Chỉ số PMI nhiều tháng dưới 50, phản ánh sự co cụm sản xuất và niềm tin doanh nghiệp suy yếu.

Tuy nhiên, từ giữa 2024 đến hiện tại (quý III/2025), các chỉ báo bắt đầu cho thấy nền kinh tế đang đi vào pha phục hồi - tăng trưởng:

(1) GDP 6 tháng đầu năm 2025 tăng 5,9%, so với chỉ 3,7% cùng kỳ 2023.

(2) PMI liên tục trên 50 từ tháng 11/2024 đến nay.

(3)Tín dụng tăng trưởng quanh 10% nửa đầu năm, cải thiện hơn đáng kể so với năm trước.

(4) M2 tăng nhẹ trở lại, phản ánh tiền tệ đang dần mở rộng.

(5) Lãi suất điều hành được giữ ở mức thấp ổn định, hỗ trợ thanh khoản hệ thống.

VN-Index đang phản ánh điều gì?

Thị trường chứng khoán Việt Nam thường đi trước nền kinh tế thực từ 3-9 tháng. VN-Index đã phục hồi từ đáy dưới 900 lên vùng 1.650 điểm (tính đến tháng 8/2025). Điều này không bất ngờ, vì đó là phản ứng của thị trường với kỳ vọng cải thiện vĩ mô.

Tuy nhiên, vấn đề ở đây là: đà tăng gần đây được dẫn dắt bởi nhóm cổ phiếu midcap, smallcap - cho thấy nhà đầu tư đang kỳ vọng nhiều hơn là thực tế đã đến. Trong khi đó:

P/E VN-Index hiện tại ~17,5 lần, cao hơn trung bình 5 năm.

ROE ngành ngân hàng, thường là chỉ báo tốt về chu kỳ, vẫn đang trong giai đoạn hồi phục nhưng chưa trở lại đỉnh 2021.

Tăng trưởng EPS toàn thị trường dự kiến chỉ đạt ~9% cho năm 2025, chưa đủ hấp dẫn nếu định giá tiếp tục nới rộng.

Nghĩa là: VN-Index có thể đang phản ánh “kỳ vọng pha tăng trưởng”, nhưng nền kinh tế vẫn chưa hoàn toàn bước vào giai đoạn tăng tốc thật sự.

Bất động sản, trái phiếu, và tín dụng - đồng hồ chu kỳ nói gì?

Bất động sản: Đang ở giữa pha tái cơ cấu. Thanh khoản phục hồi nhẹ, nhưng giao dịch vẫn trầm lắng ở phân khúc trung - cao cấp. Chính sách tín dụng đã bớt siết, nhưng niềm tin chưa hồi phục. Đây là giai đoạn đầu của một chu kỳ mới, thích hợp để gom nhưng chưa phải lúc “đánh lớn”.

Trái phiếu doanh nghiệp: Khối lượng phát hành đang hồi phục dần, nhưng nhà đầu tư cá nhân vẫn dè chừng. Lãi suất phát hành duy trì cao, phản ánh rủi ro còn lớn. Đây là dấu hiệu của sự chuyển pha từ “sợ hãi” sang “cân nhắc thận trọng”.

Tín dụng: Tăng trưởng trở lại nhưng vẫn dưới mức kỳ vọng. Điều này cho thấy các doanh nghiệp vẫn chưa dám vay mạnh, người dân vẫn thận trọng tiêu dùng. Khi tín dụng vượt 12–14%, mới thực sự là dấu hiệu của pha tăng trưởng mạnh.

Làm gì trong pha “giữa sóng”?

Nếu bạn là nhà đầu tư cá nhân, đây là thời điểm cần:

Không quá sớm nhưng cũng không quá muộn. Giai đoạn phục hồi - tăng trưởng là lúc thị trường có thể đi ngang - tăng trong nghi ngờ. Đừng để bị loại khỏi cuộc chơi vì quá sợ hãi, nhưng cũng đừng đuổi theo FOMO khi mặt bằng định giá đã cao.

Ưu tiên cổ phiếu có chu kỳ thấp + lợi nhuận ổn định: nhóm hạ tầng, bán lẻ, điện, logistics. Tránh xa nhóm đã tăng quá nóng nhưng chưa có kết quả kinh doanh tương xứng.

Theo dõi sát các chỉ báo dẫn dắt: PMI, tín dụng, P/E, M2. Chúng sẽ giúp bạn xác định được khi nào chu kỳ bước sang pha “đỉnh”, để giảm tỷ trọng hoặc phòng thủ.

Chúng ta đang ở giữa giai đoạn chuyển pha từ phục hồi sang tăng trưởng - một giai đoạn không rõ ràng, nhưng lại đầy cơ hội nếu bạn hiểu mình đang ở đâu trong chu kỳ. 

Nhà đầu tư tỉnh thức không cần đoán chính xác đỉnh - đáy, nhưng nhất thiết phải biết bức tranh lớn. 

Bởi vì thị trường không trả tiền cho người thông minh - nó trả cho người đúng thời điểm.

Và thời điểm ấy chỉ đến với những ai hiểu rõ chu kỳ hơn là chạy theo cảm xúc ngắn hạn.

Nếu bạn thấy bài viết này đáng giá, hãy lưu lại, chia sẻ, và bắt đầu nhìn thị trường bằng đôi mắt chu kỳ - chứ không phải bằng con tim hưng phấn.

minhluankinhte.blogspot.com

https://www.facebook.com/share/1F9wciuNbB/